Grenswaarden en andere luchtkwaliteitsnormen
Voor de kwaliteit van de buitenlucht bestaan verschillende soorten normen. Deze pagina geeft informatie over luchtkwaliteitsnormen op leefniveau (de buitenlucht), die zijn gericht op de bescherming van mensen.
Onderstaande informatie gaat dus niet over de normen voor de uitstoot (emissies) van stoffen.
Wettelijke grenswaarden en drempelwaarden
Wettelijke grenswaarden en actiedrempels zijn meestal een compromis tussen haalbaarheid en gezondheid. Veel van de wettelijke normen komen direct uit Europese richtlijnen. Ze zijn vastgelegd in de Wet milieubeheer (titel 5.2 en bijlage 2). Het gaat om:
- Grenswaarden: Nederland moet deze binnen een bepaalde termijn bereiken.
- Alarmdrempel (stikstofdioxide en ozon): bij overschrijding is er ernstige smog. Dan moet de overheid direct maatregelen nemen en de bevolking waarschuwen.
- Informatiedrempel (ozon): bij overschrijding is er matige smog. Dan moet de overheid direct kwetsbare bevolkingsgroepen informeren.
Daarnaast zijn er afstandseisen, waarbinnen een onderzoeksplicht geldt voor fijnstof (PM10) en stikstofdioxide (Besluit gevoelige bestemmingen).
Beleidsnormen en wetenschappelijke advieswaarden
Beleidsnormen en wetenschappelijke advieswaarden zijn wat vrijblijvender dan de wettelijke grenswaarden. Het gaat bijvoorbeeld om (wettelijke) richtwaarden/streefwaarden, waarop het beleid zich op moet richten (inspanningsplicht). Nederland moet de EU-streefwaarden (de Wm noemt dit richtwaarden) zoveel mogelijk binnen een bepaalde termijn bereiken. Er is dan geen directe resultaatsverplichting, zoals bij grenswaarden wel het geval is. Bij wetenschappelijke advieswaarden staat gezondheidsbescherming centraal.
Bronnen van beleidsnormen en wetenschappelijke advieswaarden zijn bijvoorbeeld:
- Bijlage 2 van de Wet milieubeheer (richtwaarden)
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): Air Quality Guidelines (september 2021 geactualiseerd)
- RIVM-rapport: Luchtnormen geordend (2010)
Overzicht van de belangrijkste luchtkwaliteitsnormen
De tabel geeft een overzicht van enkele belangrijke normen in de regelgeving voor luchtkwaliteit. Ook bevat deze tabel de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM10 en PM2,5). In de praktijk zijn er vooral nog overschrijdingen van de grenswaarden voor NO2 en PM10.
|
Stof |
Soort norm |
Concentratie |
Status |
|---|---|---|---|
|
NO2 |
Jaargemiddelde |
40 µg/m3 |
Grenswaarde |
| NO2 | Jaargemiddelde | 10 µg/m3 |
WHO advieswaarde |
|
NO2 |
Uurgemiddelde (mag max. 18 keer per jaar worden overschreden)* |
200 µg/m3 |
Grenswaarde |
|
PM10 |
Jaargemiddelde** |
40 µg/m3 |
Grenswaarde |
|
PM10 |
Jaargemiddelde |
15 µg/m3 |
WHO advieswaarde |
|
PM10 |
Daggemiddelde (mag max. 35 keer per jaar worden overschreden)** | 50 µg/m3 | Grenswaarde |
|
PM2,5 |
Jaargemiddelde | 25 µg/m3 | Grenswaarde |
|
PM2,5 |
Jaargemiddelde |
20 µg/m3 (sinds 2020) |
Indicatieve grenswaarde (EU) |
|
PM2,5 |
Jaargemiddelde blootstellingsconcentratie |
20 µg/m3 |
Grenswaarde# |
|
PM2,5 |
Jaargemiddelde blootstellingsconcentratie (vermindering blootstelling, afh. van blootstellingsindex in 2011) |
14,4 µg/m3 (sinds 2020) |
Richtwaarde/ streefwaarde$ |
|
PM2,5 |
Jaargemiddelde | 5 µg/m3 | WHO advieswaarde |
|
Ben- zeen |
Jaargemiddelde | 5 µg/m3 | Grenswaarde |
* Van toepassing voor wegen waarvan ten minste 40.000 motorvoertuigen per etmaal gebruik maken.
** De daggemiddelde grenswaarde is voor PM10 belangrijker dan de jaargemiddelde norm van 40 µg/m3. Want de daggemiddelde norm komt ongeveer overeen met 32 µg/m3 jaargemiddeld.
# De blootstellingsconcentratie is de concentratie waaraan de stedelijke bevolking wordt blootgesteld. Deze blootstellingsconcentratieverplichting geldt voor de rijksoverheid. Lokale overheden hoeven hier niet aan te toetsen.
$ Streefwaarden uit de Europese richtlijnen staan als 'richtwaarden' in de Wet milieubeheer. Deze richtwaarde staat in voorschrift 4.7 uit bijlage 2 van de Wm en geldt alleen voor de rijksoverheid.