Proces

De verschillende fases

Welke fases kent een gebiedsontwikkelingsproces?

Een gebiedsontwikkeling begint altijd met een aanleiding die kan variëren van de wens tot ombouwen van een bedrijf naar een woning tot een stadsvernieuwingsproject (zie schaalgrootte). In een gebiedsontwikkelingsproces zijn de volgende fases te onderscheiden:

1. Voorverkenning
2. Verkenning
3. Planstudie
4. Realisatie
5. Beheer

De fases zijn schematisch weergegeven in onderstaande figuur.

[bron www.ruimtexmilieu.nl]

In het onderstaande is per fase een globale omschrijving gegeven. Voor meer informatie over de fases in de gebiedsontwikkeling zie bijvoorbeeld www.ruimtexmilieu.nl/ of www.dienstlandelijkgebied.nl/kapstokgebiedsontwikkeling.

1. Voorverkenning: In de voorverkenning staat het oriënteren centraal. Willen we wat? Moet er wat gebeuren? Het eindproduct van deze fase is het vastleggen van de intentie bijvoorbeeld in een startnotitie.
2. Verkenning: In de verkennende fase staan de ambities centraal. Waar willen we naar toe? Deze fase gaat over mogelijkheden en onmogelijkheden. Het eindproduct van deze fase is het vastleggen van de ambitie in bijvoorbeeld een ambitiedocument.
3. Planstudie: In de planstudiefase staat de visie centraal. Hoe bereiken we de ambitie? Hoe komen we daar? Deze fase gaat over kwaliteitsconcepten en alternatieven en is gericht op overeenstemming tussen betrokken partijen. Het eindproduct van deze fase is het vastleggen van de visie in bijvoorbeeld een masterplan en/of uitvoeringsplan.
4. Realisatie: In de realisatie fase staat de uitvoering centraal. Hoe realiseren we het? Deze fase gaat over het formeel vastleggen van de uitgezette koers, het vasthouden van deze koers in de uitvoering en het verdedigen tegen externe invloeden. In deze fase worden de plannen vastgelegd in bijvoorbeeld een bestemmingsplan of aanbestedingsplan. Deze fase loopt tot de oplevering.
5. Beheer: In de beheer fase staat het gebruik centraal. Hoe benutten en behouden we het? Deze fase gaat over het oplossen van praktische zaken. Het eindproduct van deze fase is het vastleggen van het beheer in bijvoorbeeld een exploitatieovereenkomst. Evaluatie en monitoring vormen ook onderdeel van deze fase; de resultaten hiervan kunnen aanleiding vormen voor een nieuw gebiedsontwikkelingsproces.

Hoewel bij elke gebiedsontwikkeling alle fases doorlopen zullen worden is het onderscheid in deze fases niet altijd even duidelijk te maken. De invulling zal ondermeer afhankelijk zijn van de schaalgrootte van de gebiedsontwikkeling; deze kan variëren van het niveau van één functie tot het (boven)regionale niveau.
Ter illustratie: Bij een concreet verzoek voor het realiseren van enkele woningen nabij een bedrijventerrein worden de eerste drie fases zeer snel doorlopen. De focus ligt vooral op de realisatie fase: het vastleggen in een bestemmingsplan en het toetsen van de bouwplannen.

Hoe complexer het proces en hoe meer inzet de procesfasen in de gebiedsontwikkeling vergen. De complexiteit wordt mede bepaald door:

• omvang van het plan;
• hoeveelheid partijen (bestuurlijk verantwoordelijke partijen, gebruikers en bewoners, ontwikkelende partijen, andere belanghebbenden) die bij de gebiedsontwikkeling betrokken zijn;
• wettelijke procedures;
• inhoudelijke vraagstukken;
• belangentegenstellingen.

Geluid in het gebiedsontwikkelingsproces

Vroeg in het proces
Alleen door het aspect geluid al vroeg in het gebiedsontwikkelingsproces erbij te betrekken, kan geluid volwaardig worden meegenomen.

In de voorverkenning wordt bepaald of een project al dan niet door kan gaan (go / no-go). Het is van belang dat geluid in ieder geval een fase later, in de verkenning, wordt meegenomen. In deze fase worden alle mogelijkheden en beperkingen in beeld gebracht.

Komt geluid aan bod tegen het eind van de fase planstudie of later, dan is sprake van geluid laat in het proces. De mogelijkheden om bij te sturen zijn dan vaak beperkt en het komt dan vaak neer op het nemen van allerlei technische maatregelen ter beperking van geluid.

Geluidsmedewerker in het proces - succesfactoren

Wat maakt, los van deskundigheid, de inzet van geluid tot een succes?

Proces:

• Geluid vroegtijdig meenemen in planproces
• Geluid een onderdeel van de agenda laten zijn en laten blijven
• Geluid mee laten liften/integraal inbrengen met andere milieu en/of duurzaamheidaspecten

Positionering geluid in gemeente belangrijk:

• Geluid staat op de agenda in de organisatie
• Presenteer geluid binnen de organisatie
• Meerwaarde duidelijk maken
• Deel je successen/best practices
• Verwachtingsmanagement
• Goede relaties
• Netwerken
• Vind medestanders bij verschillende afdelingen
• Betrek het bestuur erbij
• organisatie gedragen geluidsvisie
• Wet geluidhinder is een stok achter de deur en kan helpen om aan tafel te komen
• Zorg voor een structuur die ervoor zorgt dat geluid een plaats krijgt in het gebiedsontwikkelingsproces (bijvoorbeeld door opstellen geluidnota)

Communicatie

• Weet wat je wanneer moet inbrengen: Stel je de vragen: waar gaat het over, welke urgenties zijn leidend, waar staan we, wie zijn betrokken bij proces en wie zijn daarin leidend, welke besluiten zijn genomen en naar welk besluit werken we toe?
• Focus op kansen in plaats van bedreigingen
• Praten in geluidkwaliteit in plaats van in normen en regels (houdt de normen en regels wel in de gaten, maar houdt ze zo lang mogelijk buiten het proces)
• Zoek de samenwerking
• Denk mee over verschillende varianten, maak goede analyse ambities en mogelijkheden
• Kennisuitwisseling geluid en gebiedsontwikkeling (training projectleiders gebiedsontwikkeling in geluid en andere milieuaspecten, training geluidsmedewerkers in gebiedsontwikkelingsprocessen)