Eisen aan informatie

‘Juist' en ‘volledig'

De basiseisen waaraan de informatie in een MER moet voldoen, worden in de praktijk vaak aangeduid met de termen ‘juistheid' en ‘volledigheid': klopt de gepresenteerde milieu-informatie, en is er ook voldoende milieu-informatie om het milieubelang volwaardig te kunnen meewegen in de besluitvorming?

Voor ‘juistheid' is onder meer van belang dat de informatie up to date is. Daarnaast speelt een rol dat een MER niet alleen feiten en cijfers op een rij zet, maar ook een zekere onderbouwing van de correctheid van de gegevens bevat: welke methoden zijn gebruikt om de effecten te voorspellen? Een speciaal aspect van ‘juistheid' is verder ‘objectiviteit': een MER moet zoveel mogelijk een eerlijk verhaal zijn. Dat betekent bijvoorbeeld ook dat alternatieven gelijkwaardig en evenwichtig moeten worden uitgewerkt.

Hoeveel informatie (en in welke mate van detail) noodzakelijk is om aanspraak te kunnen maken op ‘volledigheid' is onmogelijk in algemene termen aan te geven. Het afbakenen van reikwijdte en detailniveau in het voortraject van de procedure is vooral bedoeld om op voorhand voor elk specifiek plan of project zo goed mogelijk in kaart te brengen welke informatie zoal benodigd is. Wanneer er in het voortraject serieus werk gemaakt wordt van een zorgvuldige inhoudsafbakening, dan verdient dit zich later terug (zie webpagina's reikwijdte en detailniveau). Er is dan een basis om op terug te vallen als er in een later stadium discussie ontstaat over de wens om aanvullend onderzoek te verrichten.

Toegankelijkheid/presentatie

Een MER kan zijn functie als hulpmiddel voor de besluitvorming alleen vervullen als de informatie toegankelijk gepresenteerd wordt. Een probleem daarbij is dat de hoeveelheid informatie vaak groot is en voor een aanzienlijk deel vaak ook een specialistisch, technisch karakter heeft. Om die reden bestaat een MER in de praktijk gewoonlijk uit een aantal ‘lagen': een - wettelijk verplichte - samenvatting, een hoofdrapport en een aantal achtergrondrapporten of bijlagen.

Het hoofdrapport en de achtergrondrapporten/bijlagen moeten goed verzorgd zijn en een systematische indeling hebben. Daarbij is het idealiter goed mogelijk om vanuit het hoofdrapport eenvoudig de onderbouwende informatie in een achtergrondrapport op het spoor te komen. U mag bij de lezers van hoofd- en achtergrondrapporten echter wel een redelijke hoeveelheid voorkennis en enig doorzettingsvermogen verwachten.

Vanuit communicatief oogpunt is de wettelijk verplichte samenvatting met afstand het belangrijkste onderdeel van een MER. Verreweg de meeste geïnteresseerden zullen met het lezen van deze samenvatting willen volstaan. Dat geldt in elk geval voor de betrokken bestuurders, maar ook voor het grootste deel van het bredere publiek. Zorg er daarom voor dat er voldoende werk gemaakt wordt van een goed leesbare samenvatting. Het beeldmateriaal in zo'n samenvatting - waaronder duidelijke kaarten - is een belangrijk aandachtspunt.

Documenteer!

Projecten waarvoor een m.e.r. noodzakelijk is kunnen een lange doorlooptijd hebben en kunnen de inzet vragen van een groot aantal personen en instanties. Onderdeel van de kwaliteit van het proces is dat de gebruikte gegevens en informatie, de gemaakte afwegingen en keuzes en de motivatie daarbij goed worden vastgelegd en oproepbaar zijn. Deze informatie kan immers wat formele procedurele stappen betreft - soms pas na langere tijd - een rol spelen in de procedure. Onderdeel van de waarborging van kwaliteit van het gehele proces is dan ook een goede vastlegging van de gebruikte informatie in een uitstekend documentatiesysteem. Stel in dit opzicht ook eisen aan de (externe) partijen die bij de m.e.r. zijn betrokken.

De rol van het MER in beroepszaken

Bij grote en complexe projecten met aanzienlijke milieugevolgen en zonder breed draagvlak komt het in de praktijk regelmatig tot bezwaar- en beroepsprocedures. Bezwaar en beroep kan zich richten op het genomen besluit, op de gevolgde procedure en op de daarin gemaakte keuzes, maar in bezwaar- en beroepsprocedures komt soms ook de inhoud van het MER aan de orde. Uit de jurisprudentie blijkt dat rechters zich gewoonlijk terughoudend opstellen bij een beoordeling van de inhoudelijke kwaliteit van verricht onderzoek, maar er zijn gevallen waarin onvoldoende kwaliteit of onvolledigheid in milieu-onderzoek mede geleid heeft tot vernietiging van een besluit. In procedures wordt over het algemeen veel gewicht gehecht aan het advies van de Commissie m.e.r..

In het algemeen is het bij juridisch complexe of omstreden projecten raadzaam om vooraf juridisch advies in te winnen bij juristen uit de eigen organisatie (bijvoorbeeld specialisten op het gebied van bestuursrecht) of bij gespecialiseerde advocatenkantoren. Ook het (laten) analyseren van jurisprudentie is in die gevallen aan te bevelen.