De juiste doelgroepen aan tafel

Maak een omgevingsanalyse

Het bereiken van de juiste doelgroepen is zowel lastig als cruciaal voor een succesvol participatietraject. Het is dan ook verstandig al in een vroeg stadium de tijd te nemen voor een goede omgevingsanalyse; dat is een nagenoeg onmisbare stap om een doelmatige aanpak van het participatieproces uit te werken. In zo'n omgevingsanalyse moeten de volgende vragen aan de orde komen:

• Wie wordt er in welke mate geraakt en wat is het belang?
• Zijn er (representatieve!) vertegenwoordigers van deze doelgroepen?
• Zijn er verborgen doelgroepen?
• Zijn er indirecte effecten of effecten op afstand waardoor andere groepen betrokken moeten worden?

Verborgen doelgroepen

Verborgen doelgroepen zijn bijvoorbeeld mensen of organisaties die zich niet spontaan in de discussies zullen mengen. Een reden daarvoor kan zijn dat zij juist vooral voordelen van en plan of project zullen gaan ervaren en geneigd zijn te verwachten dat het principe ‘wie zwijgt stemt toe' van toepassing is. Zo kunnen plannen voor aanpassingen aan een weg positieve effecten hebben voor de bereikbaarheid van scholen of zorginstellingen. Wanneer zoiets aan de orde is, kan het de moeite waard zijn om de besturen van zulke scholen en instellingen actief te benaderen. Meer in het algemeen is het bij een omgevingsanalyse een aandachtspunt om niet alleen mogelijke tegenstanders maar ook voorstanders in beeld te krijgen.

Vertegenwoordigers van doelgroepen

Valt te verwachten dat de procedure lang gaat duren, en/of is de totale groep van betrokkenen en belanghebbenden bijzonder groot? In zulke situaties ligt het voor de hand met vertegenwoordigers van doelgroepen te werken. Een aandachtspunt is dan wel dat de vertegenwoordigers in kwestie inderdaad namens hun groep spreken en daarvoor liefst ook een vorm van een mandaat hebben (en houden!). Van belang is dat u met representatieve vertegenwoordigers om de tafel komt te zitten. Sta daarom periodiek stil bij het (verschuivende) krachtenveld en door een omgevingsanalyse te maken.

Doelgroepen die lastig te bereiken zijn

Sommige doelgroepen zoals jongeren en allochtonen zijn moeilijk te bereiken. Zij hebben geen affiniteit met de gebruikelijke werkvormen (inloopavonden, informatiebijeenkomsten, inspraakavonden), bij allochtonen bijvoorbeeld omdat de taalbarrière te groot is en men niet gewend is om met de overheid een dialoog aan te gaan. Voor het betrekken van dit soort doelgroepen is het verstandig gespecialiseerde ondersteuning te zoeken (gespecialiseerde bureau's of bij wijkcoördinatoren bij gemeenten).

Plannen of projecten voor een groot gebied

Bij geografisch uitgestrekte plannen of projecten is het verstandig de participatiegebeurtenissen eveneens te spreiden. Laat belanghebbenden niet te veel reizen voor een bijeenkomst en laat belanghebbenden niet te lang wachten totdat hun thema aan de orde komt. Dat geeft ergernis en dat heeft een weerslag op de inbreng en meningsvorming.