Opstellen van het MER: Wat zijn de inhoudelijke vereisten?

Altijd milieueffectrapport

Bij het doorlopen van de m.e.r.-procedure wordt in alle gevallen een milieueffectrapport (MER) opgesteld. Dus zowel bij de uitgebreide als de beperkte m.e.r.-procedure.

Inhoudsvereisten

De inhoudelijke eisen aan het MER zijn vastgelegd in art. 7.7 (m.e.r.-plichtige plannen) en art. 7.23 (m.e.r.-plichtige besluiten). De inhoudsvereisten zijn:

1. Doel: een beschrijving van wat met de voorgenomen activiteit wordt beoogd.
2. Voorgenomen activiteit en alternatieven: een beschrijving van de voorgenomen activiteit en van de redelijkerwijs in beschouwing te nemen alternatieven daarvoor, inclusief de motivering van de keuze voor de in beschouwing genomen alternatieven. In het geval van een m.e.r.-plichtig besluit ook een beschrijving van de wijze waarop de voorgenomen activiteit zal worden uitgevoerd.
3. Relevante plannen en besluiten: in het geval van een m.e.r.-plichtig plan een overzicht van eerder vastgestelde plannen die betrekking hebben op de voorgenomen activiteit en de beschreven alternatieven. In het geval van een m.e.r.-plichtig besluit een aanduiding van dit besluit (of besluiten) en een overzicht van de eerder genomen beslissingen van bestuursorganen die betrekking hebben op de voorgenomen activiteit en de beschreven alternatieven.
4. Huidige situatie en autonome ontwikkeling: een beschrijving van de bestaande toestand van het milieu, voor zover de voorgenomen activiteit of de beschreven alternatieven daarvoor gevolgen kunnen hebben, en van de te verwachten ontwikkeling van dat milieu, indien die activiteit noch de alternatieven worden ondernomen.
5. Effecten: een beschrijving van de gevolgen voor het milieu die de voorgenomen activiteit en de beschreven alternatieven kunnen hebben, inclusief een motivering van de wijze waarop deze gevolgen zijn bepaald en beschreven.
6. Vergelijking: een vergelijking van de beschreven te verwachten ontwikkeling van het milieu (punt D) met de beschreven mogelijke gevolgen voor het milieu van de voorgenomen activiteit en elk van de in beschouwing genomen alternatieven (punt E).
7. Mitigerende en compenserende maatregelen: een beschrijving van de maatregelen om belangrijke nadelige gevolgen op het milieu van de activiteit te voorkomen, te beperken of zoveel mogelijk teniet te doen.
8. Leemten in informatie: een overzicht van de leemten in de beschrijvingen van de bestaande toestand van het milieu en de gevolgen voor het milieu (punten D en E) als gevolg van het ontbreken van de benodigde gegevens.
9. Samenvatting: een samenvatting die aan een algemeen publiek voldoende inzicht geeft voor de beoordeling van het milieueffectrapport en van de daarin beschreven mogelijke gevolgen voor het milieu van de voorgenomen activiteit en van de beschreven alternatieven.

MER voor besluit: ook voldoen aan eisen EU-richtlijn

Voor m.e.r.-plichtige besluiten is in aanvulling op de geformuleerde inhoudelijke eisen (punt A tot en met I) opgenomen dat ook moet worden voldaan aan alle inhoudsvereisten voor het MER uit de Europese richtlijn betreffende de milieubeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (2011/92/EU, bijlage IV). Daar zal in veel gevallen ‘automatisch' aan worden voldaan, omdat de eisen zoals opgenomen in de Europese richtlijn zijn doorvertaald naar de Nederlandse Wet milieubeheer. Toch zal altijd een check nodig zijn.

Gevolgen voor het milieu

Met gevolgen voor het milieu worden volgens de Europese richtlijnen mogelijke aanzienlijke milieueffecten bedoeld, bijvoorbeeld voor de biodiversiteit, bevolking, gezondheid van de mens, fauna, flora, bodem, water, lucht, klimaatfactoren, materiële goederen, cultureel erfgoed, met inbegrip van architectonisch en archeologisch erfgoed, landschap en de wisselwerking tussen bovengenoemde elementen. Hieronder vallen permanente, tijdelijke, positieve, negatieve, directe, indirecte, secundaire, cumulatieve en synergetische effecten op korte, middellange en lange termijn.

Verschillen plannen en besluiten

De inhoudsvereisten van het MER zijn gelijk voor plannen en besluiten, afgezien van enkele voor de hand liggende verschillen (zie inhoudsvereisten B en C). Wel zal de reikwijdte en het detailniveau van m.e.r.-plichtige plannen en besluiten sterk kunnen verschillen en daarmee ook de reikwijdte en het detailniveau van het MER. Daarom is specifiek voor m.e.r.-plichtige plannen geregeld dat het bevoegd gezag:

• Het MER, waaronder het detailniveau daarvan, afstemt op de mate van gedetailleerdheid van het plan en op de fase van het besluitvormingsproces waarin het plan zich bevindt en, als daar sprake van is, de plaats die het plan inneemt in de hiërarchie van plannen.
• Gebruik mag maken van andere milieueffectrapporten die voldoen aan de inhoudelijke eisen.

Mogelijkheid voor aanvullende regels

De Wet milieubeheer biedt de mogelijkheid om bij algemene maatregel van bestuur (AMvB) aanvullend regels op te nemen over de wijze waarop de inhoudelijke eisen aan het MER worden uitgevoerd. Dit is echter tot op heden niet gebeurd.

Wie is verantwoordelijk voor het opstellen van het MER

In het geval van een m.e.r.-plichtig plan wordt het milieueffectrapport (MER) opgesteld door of onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag, het bestuursorgaan dat bevoegd is tot het voorbereiden dan wel vaststellen van het betreffende plan of besluit. In het geval van een m.e.r.-plichtig besluit (art. 7.22) wordt het milieueffectrapport (MER) opgesteld door of onder verantwoordelijkheid van de initiatiefnemer, een publieke of private partij die de m.e.r.-plichtige activiteit wil ondernemen en daarvoor een aanvraag wil gaan indienen. De initiatiefnemer kan bij de uitgebreide m.e.r.-procedure ook zelf het bevoegd gezag zijn, het bestuursorgaan dat bevoegd is tot het voorbereiden dan wel vaststellen van het betreffende plan of besluit. Bij een besluit waarvoor initiatiefnemer en bevoegd gezag hetzelfde zijn moet men rekening houden met een passende functie scheiding op ambtelijk niveau.

Geen termijnen

Voor het opstellen van het MER zijn geen wettelijke termijnen vastgelegd.

In het Nederlands, tenzij

Het MER wordt opgesteld in de Nederlandse taal, tenzij sprake is van een m.e.r.-plichtig besluit waarbij het bevoegd gezag in haar advies over reikwijdte en detailniveau van het op te stellen MER de initiatiefnemer toestemming heeft verleend het MER in een andere taal op te stellen. De samenvatting wordt altijd opgesteld in de Nederlandse taal. Indien een activiteit belangrijke nadelige gevolgen kan hebben voor het milieu in een ander land wordt een vertaling van de samenvatting verzonden in de landstaal van het betreffende gebied in dat andere land. Dat wordt gedaan door de publieke of private partij die deze activiteit wil ondernemen, op verzoek van het bevoegd gezag binnen een bij dat verzoek gestelde termijn. Het bevoegd gezag kan overigens ook zelf de partij zijn die deze activiteit wil ondernemen.

Alternatiefontwikkeling

Volgens de memorie van toelichting bij de modernisering van de m.e.r.-wetgeving in 2010 wordt de meerwaarde van de m.e.r.-procedure in belangrijke mate bepaald door het ontwikkelen van keuzemogelijkheden voor locaties, inrichtingen en technieken. Het verkennen van het volledige spectrum aan reële milieuvriendelijke oplossingen moet hierbij het uitgangspunt zijn.

Tips en trucs voor in de praktijk

In de Handreiking milieueffectrapportage kunt u tips en trucs vinden voor in de praktijk over de volgende onderwerpen:

• Alternatiefontwikkeling bij de uitgebreide procedure en bij de beperkte procedure.
• Kwaliteitsborging, onder andere inzet van externe adviseurs, bij de uitgebreide procedure en bij de beperkte procedure.

Maak gebruik van de kennis van de Commissie m.e.r.

Voor een uitwerking van specifieke onderwerpen die relevant kunnen zijn bij het opstellen van uw MER verwijzen wij u naar de speciaal voor dit doel opgestelde factsheets van de Commissie m.e.r..
Daarnaast heeft de Commissie m.e.r. in de loop der tijd een uitgebreide digitale bibliotheek opgebouwd met allerhande informatie over m.e.r.-procedures voor plannen en besluiten. In het kader waarvan de Commissie m.e.r. heeft geadviseerd. U hoeft dus bij het opstellen van uw MER het wiel vaak niet opnieuw uit te vinden.