Motivering en afwegingsruimte van bevoegd gezag

Kennis mogelijke risico's

Het verdiepingsonderdeel 'Gezondheidseffecten bij omwonenden van veehouderijen' beschrijft de belangrijkste onderzoeksresultaten naar de relaties tussen veehouderijen en gezondheid van omwonenden (VGO-onderzoek en andere studies).

Dergelijke informatie is van belang om in beleid en besluitvorming de afweging te maken: zijn er zulke gezondheidsrisico’s voor omwonenden te verwachten, waardoor het besluit niet of anders genomen moet worden? Hoe kan het bevoegd gezag de mogelijke gezondheidsrisico’s tot een aanvaardbaar niveau beperken?

Oordeel aanvaardbaarheid

Wetenschappelijke onderzoeken geven inzicht in de mogelijke relaties tussen veehouderijen en gezondheidseffecten. Wetenschappelijke publicaties beschrijven doorgaans niet of gevonden relaties wel of niet aanvaardbaar zijn. Het oordeel daarover is weggelegd voor de politiek en het bestuur, die zich ook kan baseren op adviezen van bijvoorbeeld de Gezondheidsraad of de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Mogelijke gezondheidsrisico’s moeten worden meegewogen bij de besluitvorming. Maar het is vaak niet mogelijk of redelijk om gezondheidsrisico’s tot nul te reduceren. Bovendien is niet altijd duidelijk welke maatregelen tot vermindering van gezondheidsrisico’s kunnen leiden. Nog lastiger is het om te bepalen hoeveel het gezondheidsrisico afneemt met een specifieke maatregel of maatregelenpakket.

Het kwantificeren van risico’s en maatregelen in een specifieke situatie lijkt daarom nog een brug te ver. Een goede kwalitatieve beoordeling en motivering van het bevoegd gezag is daarom belangrijk. De GGD kan daarbij een adviserende rol spelen.

Lokale afweging en maatwerk

Het afwegen van mogelijke gezondheidsrisico’s en passende maatregelen is dus een belangrijke, maar complexe taak van het bevoegd gezag. De rijksoverheid wil het regionale en lokale bevoegde gezag ruimte geven voor een eigen aanpak bij deze afweging en voor situatiespecifiek maatwerk.

Het bevoegd gezag motiveert in zijn besluiten dus de aanvaardbaarheid van mogelijke gezondheidsrisico’s en of, en zo ja welke, maatregelen passend zijn. Dat betekent niet automatisch, dat bedrijfsontwikkelingen beperkt moeten worden. Voorkómen en beperken van mogelijke gezondheidsrisico’s kan ook juist plaatsvinden bij uitbreiding en modernisering van bedrijven en slimme locatiekeuze.

Het woord (on)aanvaardbaar bevat een afwegingsruimte. De ambities en de motivering van het bevoegd gezag staan centraal.

• In hoeverre wil het veehouderijen de ruimte geven?
• Wil het mogelijke gezondheidsrisico’s voor omwonenden zover mogelijk beperken door alle beschikbare maatregelen te nemen?
• Of wil het bijvoorbeeld een toename in blootstelling voorkómen, zolang er onduidelijkheid is over bepaalde risico's?

Motivering

De grijze gebieden binnen ruimtelijke ordening en de milieuwetgeving worden uiteindelijk begrensd door de rechter. De rechter toetst of het bevoegd gezag in redelijkheid tot een besluit kon komen.

Zolang het bevoegd gezag een goede motivering aan zijn besluit ten grondslag legt, is er ruimte om binnen het grijze gebied een eigen afweging te maken. Het bevoegd gezag kan via regionaal of lokaal beleid de uitgangspunten en uitwerking daarvan vastleggen.