Legionella

Legionella kan zich onder meer ontwikkelen in leidingwater, (zwem-)badwater, koelwater in koeltorens, biologische afvalwaterzuiveringsinstallaties en ander proceswater. Voor legionellapreventie in drinkwater zijn er de Drinkwaterwet, het Drinkwaterbesluit en bijbehorende Drinkwaterregeling. Drinkwaterbedrijven en de Inspectie Leefomgeving en Transport houden toezicht.

Arboregelgeving en inspectie

Voor proceswater voorziet de Arboregelgeving in de preventie van legionellabesmetting voor werknemers. Proceswater is bijvoorbeeld spoelwater bij slachthuizen, groentewassers of 'grijs water'. De Arbeidsinspectie houdt hierop toezicht. Voor het gedeelte Wet milieubeheer (Wm) oefent de gemeente of provincie meestal het toezicht uit bij die bedrijven. Het toezicht op natte koeltorens is een basistaak die wordt uitgevoerd door de Omgevingsdienst (OD) of Regionale Uitvoeringsdienst (RUD).

Risico's beheersen

Het Wm bevoegd gezag oefent toezicht uit op de afvalwaterzuiveringsinstallaties (AWZI's) en industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties (IWZI's) bij bedrijven. Ook dat wordt meestal uitbesteed aan de Omgevingsdienst (OD) of Regionale Uitvoeringsdienst (RUD).

AWZI's en IWZI's die in de open lucht werken met watertemperaturen boven de 25 °C en waar aerosolvorming optreedt, kunnen een risico vormen voor de verspreiding van legionellabacteriën naar de leefomgeving.  Zie de pagina op de website van het RIVM

Door het treffen van maatregelen kunnen die risico's worden beheerst. Het bevoegd gezag kan hiervoor maatwerkvoorschriften opleggen. Inmiddels hebben betrokken partijen het Kennisdocument legionella in afvalwater ontwikkeld. Dit document wordt regelmatig geactualiseerd.

De Handreiking Legionellapreventie in biologische (afval)waterzuiveringsinstallaties (pdf, 1.4 MB) is in juni 2022 beschikbaar gekomen.

Voor koelwater in open natte koeltorens verplicht het Activiteitenbesluit iemand die een inrichting drijft risico's te voorkomen voor de omgeving. Ook moet hij het risico voorkomen op ongewone voorvallen. Gemeenten, provincies of het Rijk houden toezicht.

Voor zwembadwater zijn in het Besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (Bhvbz), in hoofdstuk 2, voorschriften ter preventie van legionellabesmetting opgenomen. Gedeputeerde Staten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving.

Het Infoblad Legionellapreventie in waterinstallaties - regels en toezicht (november 2012) (pdf, 222 kB) biedt met het  stroomschema Regelgeving en toezichthouder inzicht.

• Om wat voor locaties en installaties gaat het?
• Aan welke regels moet een eigenaar of beheerder van een waterinstallatie voldoen?
• Met welke toezichthouder krijgt hij te maken?

Elk systeem vereist een eigen risicoinventarisatie, probleemoplossing en beheersplan. Het Infoblad werd in 2012 opgesteld door het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Links en artikelen

• Begrippenlijst legionellaproblematiek 2021_3 (pdf, 578 kB)
• Regelhulp legionella
• Legionella: Kamervragen over gebrek inspectie biologische waterzuiveringen (Waterforum 5 oktober 2018)
• Brief ministerie Infrastructuur en Milieu (IenM) reactie op initiatiefnota legionella (pdf, 167 kB)(2 maart 2016)
• Bijlage Brief IenM reactie op initiatiefnota legionella (pdf, 617 kB) (2 maart 2016)
• Reactie Stichting Veteranenziekte op Initiatiefnota Ziengs (pdf, 92 kB) (oktober 2015)
• Kst.34297, Initiatiefnota Ziengs over legionellaregelgeving (30-9-2015)
• Reactie minister I en M op Actal advies (pdf, 138 kB) (28-9-2015)
• Actal advies (pdf, 805 kB) (23-10-2014)
• Onderzoek naar aanwezigheid van legionella in biologische luchtwassers bij stallen (WUR juli 2015)
• Kunnen luchtwassers legionella verspreiden naar de omgeving? RIVM rapport 2013
• Brief staatssecr. 20-05-2011 stand van zaken legionellapreventie (pdf, 58 kB)
• RIVM rapport: Detectiemethoden voor Legionella in water (pdf, 1.9 MB)
• Legionella dossier Rijksoverheid
• Zorgplicht Legionella ISSO website, bedoeld voor collectieve leidingwaterinstallaties die vallen onder de Zorgplicht.
• Informatie Drinkwaterinstallaties
• Betekenis van Legionella soorten voor preventiebeleid leidingwaterinstallaties (RIVM 2009)
• Legionellavraagbaak
• Artikel naar aanleiding van Symposium 10 jaar na Bovenkarspel (doc, 32 kB) van Stichting Veteranenziekte
• Brief aan Tweede Kamer over RIVM-rapportage: De controle van collectieve leidingwaterinstallaties in 2007 en 2008 (pdf, 17 kB)
• Bijlage bij deze brief (pdf, 1.5 MB)
• Verslag ao vaste kamercommissie vrom legionella november 2007
• Veelgestelde vragen en antwoorden daarop
• Legionella aan boord van schepen Inspectie Verkeer en Waterstaat 2008 (pdf, 223 kB)
• European working group for Legionella infections
• RIVM-rapport gezondheidsaspecten van legionella in water (pdf, 345 kB)
• Stichting veteranenziekte website
• Legionella 25 vragen en antwoorden (pdf, 72 kB)