Niet-continue bronnen en emissiefluctuaties binnen het uur

Niet-continue bronnen

Pieken in de geurbelasting veroorzaken een belangrijk deel van de geurhinder. Dit uit zich onder andere in klachten. De oorzaak van piekbelastingen anders dan door de invloed van de meteorologische omstandigheden ligt in:

• piekemissies van continue fluctuerende emissies (tijdelijk hogere uitstoot)
• van discontinue (stabiele of fluctuerende) processen (emissieduur < 3500 uur per jaar)

Vergunningverleners en handhavers hebben een praktisch instrument nodig om de hinder veroorzaakt door piekbelastingen te beperken of voorkomen.

Gebruik hogere percentielen voor niet-continue bronnen

Voor een continue geurbron is het 98-percentiel een effectieve maat om de geurhinder te beschrijven. Hogere percentielen dan het 98-percentiel geven een beter inzicht in de piekbelasting van niet-continue bronnen. Gangbare hogere percentielen zijn het 99,5-, 99,9- en 99,99-percentiel. Percentielwaarden gaan uit van de 1-uurgemiddelde concentraties.

De bepalende invloed van de windrichting leidt er toe dat het grootste deel van de tijd de geurbelasting gelijk is aan nul. Dit is zelfs het geval als het geurgevoelige object in de richting van de overheersende windrichting ligt. Dit geldt voor zowel continue als niet-continue bronnen. De meeste percentielen (< 85-percentiel) geven daarom een waarde nul. Naarmate een bron een kleiner deel van de tijd emitteert, zullen steeds meer percentielen een waarde nul geven.

Figuur Schetsmatige vergelijking van immissieconcentraties op een benedenwinds receptorpunt bij toenemend percentiel. Situatie a: continu emitterende bron. Situatie b: niet-continue bron (b). (Handleiding Nieuw Nationaal Model, deel I en II", VROM, 2001 (deel I) en 2002 (deel II).

Hogere percentielen: balans betrouwbaarheid modelberekening en voorspellende waarde

In het algemeen geldt dat de (statistische) betrouwbaarheid van de modelberekening daalt naarmate

• de emissie korter duurt, en/of
• het percentiel hoger wordt.

De balans tussen betrouwbaarheid en voorspellende waarde van de percentielen verschilt per situatie. Doorgaans zijn percentielen tot en met het 99,9-percentiel voldoende voor inzicht in de geurbelasting van kortdurende bronnen. Voor zeer kortdurende emissies kan een 99,99-percentiel nodig zijn om de voor hinder relevante geurbelasting in beeld te brengen. Denk bij zeer kortdurende emissies aan een emissieduur van bijvoorbeeld 100 uur per jaar (grootteorde). In de NTA 9065 staan de methoden om de 99,99 percentiel te berekenen.

Benadering verwachte hinder niet-continue bronnen op basis van continue bronnen

Het bevoegd gezag stelt het aanvaardbaar hinderniveau vast. Hiervoor is inzicht nodig in de verwachte hoeveelheid hinder bij een bepaalde geurbelasting. Onderzoek naar hinder van kortdurende emissies is schaars. Daarom kan het bevoegd gezag aansluiting zoeken bij de kennis over continue bronnen. In de Nederlandse praktijk blijkt de hier onder genoemde benadering te voldoen. Gebruikte informatiebron: Toepassing stankconcentratienorm op discontinue en fluctuerende bronnen, publicatiereeks Lucht nummer 82, VROM, 1989.

Het verspreidingsmodel heeft voor continue emissies de contour van 1 ou_E/m³ als 98-percentiel bepaald. Deze contour blijkt bij benadering even groot als de contouren van:

• x ou_E/m³ als 99,5-percentiel
• y ou_E/m³ als 99,9-percentiel
• z ou_E/m³ als 99,99-percentiel

Op grond hiervan is de aanname dat de geurhinder bij deze geurbelastingen ongeveer even groot is. Dit geldt voor zowel continue als niet-continue emissies. Stel dat voor een bedrijf een toetsingswaarde van 1 ou_E/m³ als 98-percentiel is vastgesteld. Het bevoegd gezag kan dan aanvullend toetsen aan x ou_E/m³ als 99,5-percentiel, y ou_E/m³ als 99,9-percentiel en z ou_E/m³ als 99,99-percentiel. Een uitgebreide toelichting staat in bijlage J.2.4 van de NTA 9065.

Het bevoegd gezag kan de getalsverhoudingen x, y en z in beleid vastleggen of per situatie bepalen.

Worst case benadering verwachte hinder niet-continue bronnen

De worst case situatie is het uur (of de uren) in een jaar met de hoogste geurbelasting. Gebruik de volgende berekeningswijze om inzicht te krijgen in de worst case situatie.

In de werkelijkheid duurt de piekemissie kort. Maar in het verspreidingsmodel wordt deze piekemissie ingevoerd als continue emissie. Reken dit door met de 99,99-percentiel of een ander hoog percentiel.

Niet-continue bronnen – welke voorschriften vastleggen?

Het bevoegd gezag kan toetsen aan verschillende percentielen. Het is gebruikelijk om voor elke percentiel de maximale immissieconcentratie vast te leggen in de voorschriften. Vooral bij kortdurende emissies is een geschikt alternatief om een maximale emissie en bijbehorende emissieduur vast te leggen. De beschrijving van de emissie en de emissieduur volgt uit de resultaten van de verspreidingsberekeningen. Het voordeel van deze werkwijze is dat dit doorgaans eenvoudiger is te handhaven. Op een aparte webpagina staat een voorbeeld waarin het bevoegd gezag voor de diervoederindustrie een emissienorm vastlegt in de voorschriften.

In sommige gevallen volstaan middelvoorschriften om piekbelastingen te voorkomen, verspreidingsberekeningen zijn dan niet nodig. Bijvoorbeeld incidentele geurpieken veroorzaakt door het legen van een afvalbak. Geurhinder is te voorkomen door het afval voldoende frequent en op voor de omwonenden acceptabele momenten te legen. Het bevoegd gezag kan dit voorschrijven in het maatwerkbesluit of de vergunning.

Emissiefluctuaties binnen het uur

Er zijn situatie waar fluctuaties van de momentane emissie binnen het uur voorkomen. Dit is een bijzondere groep van de niet-continue emissies. Een voorbeeld is het afvoeren van slachterijafval, dat per keer gemiddeld 10 minuten duurt. Deze pieken binnen het uur kunnen ook een bron van geurhinder zijn.

Het verspreidingsmodel rekent met uurgemiddelde waarden. Daarom is een vertaling nodig van de werkelijke variaties binnen het uur naar een uurgemiddelde emissie. De NTA 9065 geeft hiervoor een methode. In situaties als deze kan het voorschrijven van een maximale momentane emissie ook hinder voorkomen.

Achtergrondinformatie

De volgende documenten geven achtergrondinformatie:

• Toepassing stankconcentratienorm op discontinue en fluctuerende bronnen, publicatiereeks Lucht nummer 82, VROM, 1989.
• Koppeling stankconcentratie en stankbeleving, publicatiereeks Lucht nummer 98, VROM, 1991.
• Handleiding Nieuw Nationaal Model, deel I en II, VROM, 2001 (deel I) en 2002 (deel II).

De kaders hierna vatten enkele van belang zijnde aspecten uit deze documenten samen.