Hinder en gezondheidseffecten van houtkachels

Inhoud

• Houtkachels bij bedrijven
• Houtkachels bij particulieren
• Jurisprudentie

Houtkachels bij bedrijven

Voor houtkachels bij bedrijven geldt het Activiteitenbesluit. Bestaande houtkachels (bij inrichtingen) moeten voldoen aan de eisen uit paragraaf 3.2.1 van het Activiteitenbesluit. Voor houtkachels (dus geen houtgestookte ketelinstallaties) zijn geen emissie-eisen opgelegd. Het bevoegd gezag kan zo nodig emissie-eisen als maatwerk bij het besluit opleggen voor houtkachels. Datzelfde geldt voor geurvoorschriften.

Houtkachels bij particulieren: eisen aan nieuwe kachels

Voor nieuwe particuliere kachels geldt in Europa sinds 2022 een productbeleid (Eco-design verordening, bijlage II). Dat wil zeggen dat alleen toestellen op de markt komen die aan typekeureisen voldoen. Als een toestel aan de typekeureisen voldoet, mag de fabrikant een CE-markering aanbrengen. De typekeureisen hebben betrekking op het rendement, de veiligheidsaspecten en de uitstoot (emissies).

Voorkomen van overlast en gezondheidseffecten

Van alle binnenlandse bronnen van luchtverontreiniging zorgt particuliere houtstook naar schatting voor ongeveer 14% van de gezondheidsschade. Dit blijkt uit de eerste voortgangsmeting van het Schone Lucht Akkoord.

In het stookseizoen leidt het gebruik van houtkachels regelmatig tot geur- en gezondheidsklachten bij mensen in de omgeving. De manier van stoken speelt daarbij vaak een belangrijke rol.

Wat kunnen overheden en particulieren doen om de overlast te beperken? Het Bouwbesluit (kachels), de Wet milieubeheer (verbranden afvalstoffen) en de APV (open vuren, zoals vuurkorven), vormen een kapstok om ernstige overlast aan te pakken. Meer informatie daarover staat in de Routewijzer houtstook en overlast (2022).

Vanaf 2023 kunnen gemeenten de instrumenten van de Omgevingswet gebruiken om houtstookoverlast te beperken.

Meer informatie

• Voorlichtingsmateriaal over houtstook. Gemeenten kunnen de diverse voorlichtingsmaterialen gebruiken voor bijvoorbeeld hun website, persberichten, sociale media, advertenties in huis-aan-huisbladen of andere media.
• Informatie over (de verschillen tussen) de Stookwijzer en stookalert
• Omgevingswet (vanaf 2024): regels voor houtstook vanuit woningen
• Routewijzer houtstook en overlast voor gemeenten (2022)
• Brief aan Tweede Kamer over Samenwerkingsonderzoek Houtrook en beleidsverkenning aanvullende maatregelen (maart 2022)
• Themapagina Houtstook van het Schone Lucht Akkoord
• Houtrook uit particuliere kachels: zoektocht naar indicatoren en verkenning van mogelijkheden voor reductie van overlast (TNO 2020) en bijbehorende aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer
• Kennisdocument Gezondheids- en hindereffecten door houtkachels van particulieren (STAB, 2019). Dit is een hulpmiddel om houtstookoverlast te beoordelen. Het beschrijft ook de relevante regelgeving.
• Informatie en tips over houtstook (GGD leefomgeving)
• Houtrook en gezondheid (RIVM)
• Tips bij overlast op de website van Milieu Centraal
• Gevolgen van houtstook voor het binnenmilieu: een verkenning van de literatuur (RIVM, 2019)
• Kennisdocument Houtstook (september 2018), Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
• Rapport Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): Residential heating with wood and coal: health impacts and policy options in Europe and North America (2015)
• Gezondheidseffecten van houtrook (pdf, 230 kB) (RIVM, 2011)
• ECN rapporten:
  • Emissies van houtstook door huishoudens (2012)
  • De bijdrage van houtverbranding aan PM10 en PM2.5 tijdens een winterperiode in Schoorl (2010)
• Habitat juridisch advies (2010): Wat te doen tegen overlast van houtstook door particulieren? Een overzicht van regelgeving en rechtspraak
• Handboek Sfeerverwarming (pdf, 5.5 MB) (Ministerie van VROM, 2000)
• Onderzoek van de GGD Groningen ea (2015) en de reactie van staatssecretaris Dijksma
• Ervaringen/onderzoek van de gemeente Groningen (2009-2011)

Jurisprudentie

Enkele uitspraken van de Raad van State

• 202202840/1/R3 (Coevorden, 22 november 2023)
• 202005475/1/R1 (Westland, 2 november 2022)
• 202107882/1/R1 (Borsele, 2 november 2022)
• 201907239/1/R3 (Leeuwarden, 31 maart 2021)
• 201905304/1/R3 (Oldenzaal, 16 december 2020)
• 201805926/1/A1 (Maasdriel, 26 juni 2019)
• 201709506/1/A1 (Hollands Kroon, 10 oktober 2018)
• 201706746/1/A1 (Ermelo, 5 september 2018)
• 201507377/1/A1 (Woonark Den Haag, 17 augustus 2016)
• 201408870/1/A1 en 201408871/1/A1 (Heerhugowaard, 7 oktober 2015)
• 201503360/1/A4 (Hellevoetsluis, 11 november 2015)
• 201306442/1/A1 (Grootegast, 12 november 2014)
• 201308188/1/A1 (Kampen, 12 november 2014
• 201001048/1/H1 (West Maas en Waal, 15 september 2010)
• 200305677/1 (Nuth, 6 mei 2004)

Uitspraak Gerechtshof 's-Hertogenbosch (burgerlijk recht)

• 200.202.597/01, 31 juli 2018 (Venlo, ontbinding huurovereenkomst vanwege houtrookoverlast, zie ook samenvatting)

Uitspraken van rechtbanken

• UTR 22/194, 22 maart 2023 (Amersfoort, voldoende onderzoek)
• ROT 20/878, 29 september 2021 (Ouddorp, voldoende onderzoek)
• SHE 18/596, 12 juli 2019 (Helmond, rechtbank gaat uitgebreid in op de beoordeling van rookoverlast, en noemt ook eerdere jurisprudentie)
• HAA 17/3849, 13 juli 2018 (Drechterland, nader onderzoek gemeente nodig)