Geuremissie en belasting, toezicht en meetmethoden

Vergunningplicht

De productie van voer voor landbouwhuisdieren is vergunningplichtig. Dit geldt overigens niet voor het bereiden van breivoer voor landbouwhuisdieren die binnen die inrichting worden gehouden. Dit blijkt uit bijlage 1, categorie 9.4 van het Besluit omgevingsrecht. IPPC-installaties moeten voldoen aan de BREF voedingsmiddelen, dranken en zuivel. De luchtvoorschriften uit afdeling 2.3 van het Activiteitenbesluit kunnen van toepassing zijn voor vergunningplichtige bedrijven. Meer informatie staat in de handleiding luchtemissies bij bedrijven.

De productie van petfood is niet vergunningplichtig behalve als het gaat om een IPPC-installatie. De activiteit ‘industrieel bewerken en vervaardigen van voedingsmiddelen’ van het Activiteitenbesluit is van toepassing. Deze activiteit geldt niet voor IPPC-installaties. IPPC-installaties moeten voldoen aan de BREF voedingsmiddelen, dranken en zuivel.

Toepassingsgebied

Deze webpagina geeft informatie over de productie van mechanisch verdichte diervoeders voor landbouwhuisdieren. De verdichting van het diervoeder vindt plaats in de voorverdichter of in de pers.

De informatie op deze webpagina is bruikbaar voor:

• bedrijven waarbij de maximale geuremissie niet meer dan een factor 5 afwijkt van de jaargemiddelde geuremissie
• veevoer met maximaal 5 gewichtsprocent aan dierlijk vet. Dit percentage is van toepassing op de samenstelling van het mengvoer voor het persen. Reken het gebruik van dierlijk vet na het koelen hierbij niet mee. Dit heeft namelijk geen invloed op de geuremissie. Het percentage vet van het eindproduct kan dus hoger zijn dan 5%. Achteraf zijn beide hoeveelheden kwantificeerbaar te traceren aan de hand van de receptuur en de gebruikte hoeveelheden grondstoffen.
• veevoer met maximaal 60% vismeel in het ruweiwit
• meeltemperatuur is niet hoger dan 90°C. Bij een hogere meeltemperatuur zijn de formules van deze pagina niet bruikbaar voor het bepalen van de geurvracht. De geurvracht kan dan bepaald worden op basis van geuremissiemetingen onder representatieve omstandigheden. Het karakter van de geur (hedonische waarde) verandert niet door productie van voer met een meeltemperatuur hoger dan 90°C. Het toetsingskader bij hoge of lage meeltemperatuur kan dus het zelfde zijn.

De informatie op deze webpagina is niet bruikbaar op de productie van diervoedersoorten zoals petfood (voeding voor huisdieren) en visvoer. Ook is de informatie niet bruikbaar op het louter mengen van diervoeder(grondstoffen) zonder verdere nabewerking.

Geuremissiefactoren

Geuremissiefactoren staan op de pagina geurnormdiervoeder van de branchevereniging Nevedi. De basis van deze geuremissiefactoren zijn emissies van koelers van persinstallatie(s). De eenheid is in ou_E/ton product. De geuremissiefactoren zijn afhankelijk van de geproduceerde hoeveelheid voer per diersoort, het eiwitgehalte en de meeltemperatuur. Er zijn geuremissiefactoren voor geperste voeders voor de volgende diersoorten:

• varkens
• pluimvee
• rundvee en overige landbouwhuisdieren

Een rekenprogramma voor het berekenen van geuremissiefactoren staat op de pagina geurnormdiervoeder.

Achtergrondinformatie over onder andere de emissiefactoren staat in de volgende rapporten:

• Herziening bijzondere regeling diervoederbedrijven – eindrapport”, rapportnumer BL2007.2994.01, Buro Blauw, december 2007
• Evaluatie geuremissie model diervoederindustrie, ζ-dec - Zetadec B.V., januari 2015

Deze rapporten zijn opgesteld onder verantwoordelijkheid van Nevedi. De rapporten zijn te vinden op de pagina geurnormdiervoeder.

Berekening geuremissie

Bij de aanvraag van een omgevingsvergunning vraagt het bedrijf een bepaalde productieomvang (t/j) aan geperste diervoeders aan. De samenstelling van het productiepakket bepaalt de geuremissie van deze aangevraagde productieomvang. Deze samenstelling is afhankelijk van de vraag uit de markt en dus niet bekend. Daarom kan bij de aanvraag van de omgevingsvergunning uitgegaan worden van een of meerdere voorbeeld productiepakketten om de geuremissie van het bedrijf te berekenen. Dit voorbeeldpakket kan gebaseerd zijn op:

• de gerealiseerde productie in de voorgaande jaren
• de aangevraagde groei van de productie
• een inschatting van de ontwikkeling van vraag naar diervoeders in de komende jaren

Het berekenen van de geuremissie per jaar (ou_E/jaar) gaat als volgt:

• Vermenigvuldig per product van het voorbeeldpakket de jaarproductie met de geuremissiefactor van dat product
• Tel vervolgens de emissies van alle producten op

Een voorbeeld van deze berekeningen staat op de pagina Voorbeelden.

De diervoederindustrie kenmerkt zich door een zeer gevarieerd – veelal klantspecifiek – samengesteld productiepakket. Hierbij treden grote verschillen in geuremissie op tussen de verschillende productievarianten. De gebruikelijke benadering voor geuremissies bij vergunningverlening gaat uit van de bedrijfssituatie met de hoogste geuremissie. Dit is door de variatie in productiepakket niet toepasbaar op de geuremissies van diervoederbedrijven.

Dit informatiedocument geeft een voorstel voor een benadering die uitgaat van de jaargemiddelde geuremissie per uur. Tegelijkertijd zijn voorschriften geformuleerd die er voor zorgen dat er geen onaanvaardbaar hoge piekemissies optreden. Deze voorschriften werken alleen bij bedrijven waarvan de maximaal mogelijke geuremissie niet meer dan een factor 5 afwijken van de jaargemiddelde geuremissie. Bedrijven met één productielijn en een gevarieerd productiepakket kunnen hier mogelijk niet aan voldoen. Voor deze bedrijven moet de vergunningverlener bij de vergunningverlening extra aandacht besteden aan voorschriften ter beperking van piekemissies.

Berekening geurbelasting

Het Nieuw Nationaal model kan op basis van de geuremissie de geurbelasting (geurimmissie) in de omgeving berekenen. De uitkomst is een geurbelasting met de eenheid ou_E/m³ als percentielwaarde. De jaargemiddelde geuremissie per uur kan hierbij als constante geuremissie gedurende de bedrijfstijd worden ingevoerd. Het geurberekening moet voldoen aan de NTA 9065 Meten en rekenen geur. Dit volgt uit artikel 2.7a lid 2 van het Activiteitenbesluit.

Een voorbeeld staat op de pagina Voorbeelden.

Geurhinderniveau

De geurvoorschriften uit het Activiteitenbesluit gelden behalve als het gaat om een IPPC-installatie met een BBT-conclusie voor geur.

De geurvoorschriften staan in artikel 2.7a van het Activiteitenbesluit. Het algemene uitgangspunt is het voorkomen of tot een aanvaardbaar niveau beperken van geurhinder (lid 1). Het bevoegd gezag beoordeelt welke mate van geurhinder nog aanvaardbaar is. Aspecten die het bevoegd gezag hierbij meeweegt staan in lid 3.

De informatie waarover het bevoegd gezag beschikt kan onvoldoende zijn om de beoordeling te kunnen maken. In dat geval kan het bevoegd gezag het bedrijf vragen om een geuronderzoek (lid 2). Bij onaanvaardbare geurhinder kan het bevoegd gezag aanvullende eisen stellen in een maatwerkbesluit (lid 4). Het bevoegd gezag kan het bedrijf dan vragen om een onderzoek naar mogelijke maatregelen (lid 5).

Een uitgebreide toelichting hierop staat in ‘afdeling 2.3 – geurvoorschriften’ van de handleiding geur.

Het bevoegd gezag bepaalt dus welk hinderniveau nog aanvaardbaar is. Wat aanvaardbaar is kan het bevoegd gezag vastleggen in lokaal beleid. Het bevoegd gezag kan ook aansluiten bij de normen uit de vervallen bijzondere regeling uit de Nederlandse Emissie Richtlijn.

De aard van de mengvoederindustrie heeft als gevolg dat sprake is van een continue fluctuerende emissie. In verschillende, landelijke overleggen wordt gesproken hoe de hinder als gevolg van deze variatie dient te worden beoordeeld.

Voorlopig is geen beter instrument beschikbaar dan het beoordelen van de geurbelasting uitgedrukt in hogere percentielen dan het 98-percentiel. Het bevoegd gezag moet zelf een afweging maken hoe zij met dit aspect omgaan. Daarbij kan rekening worden gehouden met de plaatselijke situatie. Bedacht moet worden dat de voorgestelde, maximale waarden voor de geurbelasting als 98-percentiel zijn gebaseerd op gemiddelden van de hedonische waarden van verschillende soorten voer. Het bevoegd gezag moet er rekening mee houden dat hinder als gevolg van piekemissies het gevolg kunnen zijn van de productie van één of een beperkt aantal soorten voer met hedonische waarden die relevant anders zijn dan de gemiddelde hedonische waarden van verschillende soorten voer.

Het Kennisalliantie Geur Overheden (KaGO) heeft standaard vergunningvoorschriften voor diervoederbedrijven opgesteld. Hierin is een voorbeeld opgenomen hoe het bevoegd gezag om kan gaan met het aspect van de fluctuerende emissies. De voorschriften zijn opgesteld in overleg met de branche. Deze vergunningvoorschriften staan op de pagina Voorbeelden.

Nieuwe en bestaande situaties

In dit informatiedocument wordt voor het toetsingskader onderscheid gemaakt tussen nieuwe en bestaande situaties. Voor nieuwe situaties wordt een strenger aanvaardbaar hinderniveau voorgesteld dan voor bestaande situaties.

Er is sprake van een nieuwe situatie als de geurbelasting t.g.v. de productie van diervoeder toeneemt. Bijvoorbeeld:

• bij de oprichting van een bedrijf, of
• wanneer het bedrijf voor de eerste keer een omgevingsvergunning (milieu) aanvraagt, of
• bij uitbreiding/wijziging van een bedrijf waarbij de geurbelasting op de omgeving als gevolg van de inrichting toeneemt ten opzichte van de geurbelasting als gevolg van de aan de inrichting vergunde activiteiten.

De uitbreiding van de productiecapaciteit (de verruiming van het aantal bedrijfsuren en/of het toevoegen van een nieuwe perslijn) hoeft dus niet tot een nieuwe situatie te leiden. Wanneer de nieuwe perslijn wordt gecombineerd met andere maatregelen, kan de geurbelasting als gevolg van de aangevraagde situatie immers lager zijn dan in de vergunde situatie.

Er is sprake van een bestaande situatie als de geurbelasting als gevolg van de inrichting op de omgeving gelijk blijft of afneemt ten opzichte van de geurbelasting als gevolg van de vergunde activiteiten.

Voor de beoordeling of sprake is van een nieuwe situatie of een bestaande situatie moet de geurbelasting als gevolg van de vergunde activiteiten op dezelfde manier worden berekend als de geurbelasting als gevolg van de inrichting inclusief de aangevraagde bedrijfsactiviteiten. Beide berekeningen worden uitgevoerd volgens de meest recente inzichten (kentallen, modelkeuzes die voldoen aan de NTA9065, enzovoort). Het is om die reden niet mogelijk om voor de geurbelasting als gevolg van de vergunde activiteiten te verwijzen naar de vigerende vergunning of de aanvraag van de vigerende vergunning.

Geurgevoelig object

Het Activiteitenbesluit verwijst voor de definitie van het geurgevoelig object naar de Wet geurhinder en veehouderijen. Het bevoegd gezag moet deze definitie aanhouden om te bepalen wat een geurgevoelig object is. Wel bepaalt het bevoegd gezag zelf welke mate van geurhinder zij als aanvaardbaar beschouwen. Bijvoorbeeld, het bevoegd gezag kan op een bedrijventerrein een lager niveau van bescherming als aanvaardbaar beschouwen dan voor een woonwijk.

Toezicht en handhaving

De toezicht en handhaving kan op basis van emissies die zijn bepaald aan de hand van de vergunde immissienorm en de daarbij behorende bedrijfstijden, diervoedersoort, eiwitgehalte en meeltemperatuur. Hierbij kan het bevoegde gezag het diervoederbedrijf voorschrijven een administratie van de geproduceerde diervoeders bij te houden. Met deze administratie kan het bedrijf periodiek, of op verzoek van het bevoegde gezag, de voortschrijdende jaargemiddelde geuremissie per uur berekenen. Op de pagina Voorbeeld staan voorbeeldvoorschriften die het bevoegd gezag op kan nemen in een maatwerkbesluit of vergunning.

Het bedrijf kan deze administratie bijhouden in een spreadsheet. Een voorbeeld van een dergelijk spreadsheet is opgenomen op de pagina geurnormdiervoeder.

Diervoederbedrijven bewaren minimaal 5 jaar de relevante gegevens zoals meeltemperatuur, toegevoegde hoeveelheden vet en eiwit en dergelijke. Als het bevoegd gezag hier om vraagt, stelt het bedrijf deze gegevens ter beschikking.

Als het bevoegd gezag controle metingen van de geuremissie van een diervoederbedrijf uitvoert dan geldt hierbij het volgende:

• bij metingen uitgevoerd aan een specifiek diervoedersoort: de gemeten geuremissie kan vergeleken worden met de – met de geuremissiefactoren – berekende geuremissie van dat voersoort. Er is sprake van een significante afwijking als de gemeten geuremissie buiten het interval valt zoals gerapporteerd in het onderzoek van Zetadec uit 2015;
• Bij vergelijking gemeten geuremissie per uur met de juridisch toegestane jaargemiddelde geuremissie per uur: er is sprake van een significante afwijking als de gemeten geuremissie meer dan een factor 5groter is dan de jaargemiddelde geuremissie.

In beide situaties geldt dat de gemeten geuremissie gecorrigeerd wordt voor de meetonzekerheid.

Meetmethoden

De meeltemperatuur wordt gemeten (na de uitloop van de stoommixer) bij de inloop van de eerste verdichtingsstap. Dit kan zijn een voorverdichter, een bovenpers of de pers.

Het gehalte aan ruw eiwit in diervoeder is te bepalen op basis van het stikstofgehalte, bepaald volgens de Kjeldahl-methode . (Richtlijn nr 93/28/EEG van de Commissie van 4 juni 1993 tot wijziging van bijlage I bij de derde Richtlijn 72/199/EEG van de Commissie betreffende de vaststelling van gemeenschappelijke analysemethoden voor de officiële controle van diervoeders. Publicatieblad van de EG 22-7-1993; Nr L 179/8-10).

Geuremissiemetingen mogen alleen uitgevoerd worden door daartoe geaccrediteerde meetinstanties:

• Uitvoering meting: NEN-EN 15259, meetplan meetvlakbeoordeling, rapportage;
• Afgaskarakteristieken: ISO 10780, afgassnelheid, temperatuur, druk vochtgehalte en debiet;
• Monstername geur: NEN-EN 13725, bemonstering in nalofaan gaszak met long volgens de NTA 9065 Meten en rekenen geur;
• Geurconcentratie: NEN-EN 13725, olfactometrie;
• Hedonische waarde: NVN 2818, beoordeling door geurpanel in een laboratorium.