C-factor bij het meten van VOS-emissies
Bij meting van de concentratie VOS in afgassen of de luchttoevoer met behulp van vlamionisatiedetectie (FID), volgens NEN-EN 12619 (zie hoofdstuk 6.2), wordt de afgasconcentratie uitgedrukt in een gewichtshoeveelheid C/m³. Om uit deze concentratie in kg C/m³ een concentratie in kg VOS/m³ te berekenen, kan de C-factor worden gebruikt.
De C-factor van een bepaald oplosmiddel of mengsel van oplosmiddelen is gelijk aan het molecuulgewicht van de in het oplosmiddel(mengsel) aanwezige koolstofatomen, gedeeld door het gehele molecuulgewicht van het oplosmiddel(mengsel).
De C-factor van een bepaald oplosmiddel(mengsel) kan theoretisch worden berekend als de samenstelling van het gebruikte oplosmiddel(mengsel) en daarmee de molecuulformules bekend zijn. Het molecuulgewicht van het oplosmiddel staat vermeld in het veiligheidsinformatieblad.
Het oplosmiddel ethanol bijvoorbeeld, heeft als molecuulformule C₂H5OH. De relatieve molecuulmassa van ethanol is 46 gram. De relatieve molecuulmassa van de twee koolstofatomen in ethanol is 24 gram. De C-factor is dan MC2 / Methanol = 0,52.
In onderstaande tabel is voor een aantal veelgebruikte oplosmiddelen de C-factor opgenomen.
De C-factor kan ook worden gemeten, onder meer in gevallen waarin de samenstelling van de gebruikte oplosmiddelen niet bekend is. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van FID, gevolgd door gaschromatografie-massaspectrometrie (GC-MS). Uit de FID-meting volgt de afgasconcentratie in kg C/Nm³ en met de GC-MS-meting kan de verhouding tussen de verschillende aanwezige oplosmiddelen in de afgasconcentratie worden bepaald.
Hieruit volgt de concentratie VOS in de afgassen (in kg VOS/Nm³). De C-factor kan dan worden berekend door de concentratie koolstof in de afgassen (in kg C/m³) te delen door de concentratie VOS in deze afgassen (in kg VOS/m³). De C-factor wordt uitgedrukt als fractie koolstof in het VOS-mengsel.
|
Gebruikelijke naam |
Chemische naam |
Molecuulformule |
C-factor (verhouding C/VOS) |
|---|---|---|---|
|
Aceton |
dimethylketon, propanon-2 |
C3H6O |
0.62 |
|
Aldehyden algemeen |
< 0.77 |
||
|
Alifatische koolwaterstoffen |
alkanen |
CnH2n+2 n <10 n < 8 |
<0.85 <0.84 |
|
Alkanolen algemeen |
alifatische alcoholen |
<0.74 |
|
|
Aromatische koolwaterstoffen (monocyclisch) |
monocyclische aromaten |
<0.92 |
|
|
Butanolen |
C4H10O |
0.65 |
|
|
Cyclohexaan |
C6H12 |
0.85 |
|
|
Butyldiglycol |
diethyleenglycolmonobutylether |
C8H18O3 |
0.59 |
|
Ether |
diethylether |
C4H10O |
0.65 |
|
Ethylacetaat |
C4H8O2 |
0.55 |
|
|
Ethylalcohol |
ethanol |
C2H6O |
0.52 |
|
Ethylglycol, cellosolve |
ethyleenglycolmonoethylether |
C4H10O2 |
0.53 |
|
Glycol |
ethyleenglycol |
C2H6O2 |
0.39 |
|
Hexaan |
C6H14 |
0.84 |
|
|
IPA |
isopropylalcohol, propanol-2 |
C3H8O |
0.60 |
|
Ketonen (alifatisch) |
<0.77 |
||
|
MEK |
methylethylketon, 2-butanon |
C4H8O |
0.67 |
|
Methylglycol |
2-methoxyethanol ethyleenglycolmonomethylether |
C3H8O2 |
0.47 |
|
MIBK |
methylisobutylketon |
C6H12O |
0.72 |
|
Paraffinische koolwaterstoffen |
|||
|
Styreen |
C8H8 |
0.92 |
|
|
THF |
tetrahydrofuraan, butyleenoxide |
C4H8O |
0.67 |
|
Tolueen |
C7H8 |
0.92 |
|
|
Xylenen |
C8H10 |
0.89 |