Definities en begrippen Informatieblad Oplosmiddeleninstallaties - Letter t

Om de hoeveelheid VOS in het afgas (uitgedrukt in mg C of VOS per kubieke meter afgas) te bepalen zal meestal een concentratiemeting nodig zijn. Het is van belang dat de meting onder representatieve omstandigheden plaatsvindt. Met een FID (vlamionisatie) meting wordt direct het aantal mg koolstof (C) per m³ afgas bepaald. Gemeten concentraties kunnen daarmee direct aan de eis voor de afgasemissie getoetst worden. Voor activiteit 4 is echter de VOS-concentratie nodig, die berekend kan worden door het aantal mg C/m³ te delen door de C-factor (C/VOS).

In bijzondere omstandigheden kan de afgasconcentratie zonder meting bepaald worden. Dit kan het geval zijn bij een niet fluctuerende afgasconcentratie (constant over het hele jaar) waarbij zowel de totale emissie (T) en de diffuse emissie (F) bekend is. Als het aantal kg VOS in de diffuse emissie bekend is, dan kan de afgasconcentratie op basis hiervan bepaald worden. De diffuse emissie kan bekend zijn omdat deze aantoonbaar nihil is, gemeten is, of omdat deze een door middel van (branche) onderzoek onderbouwde waarde heeft (zie onder). De bepaling van de afgasconcentratie vanuit bekende diffuse emissie geldt alleen voor emissies die niet fluctueren in de tijd. Dit omdat met onderstaande methode een jaargemiddelde concentratie berekend wordt. Indien gebruik gemaakt wordt van nabehandelingsapparatuur, zal uiteindelijk toch een meting noodzakelijk zijn (zie hiervoor O5).

De afgasconcentratie (mg VOS/m3) is dan:

[T - F (kg/jaar) x 10⁶ mg/kg] / [debiet (m³/uur) x tijd (uur/jaar)]

Voor de concentratie in mg C/m³ moet de uitkomst vermenigvuldigd worden met de C-factor.

Als alternatief voor de vaste-stofregeling of de emissiegrenswaarden, kan nog aan afdeling 2.11 van het Activiteitenbesluit voldaan worden door aan te tonen dat met andere  maatregelen dezelfde totale VOS-reductie bereikt wordt die gehaald moet worden bij het voldoen aan de emissiegrenswaarden.

Dit kan bijvoorbeeld indien:

• berekend is hoeveel VOS emissie (kg/jaar) voor de activiteit maximaal is toegestaan als precies voldaan zou worden aan het van toepassing zijnde Regime voor emissiegrenswaarden, en
• aangetoond wordt dat dit maximale aantal kg VOS emissie niet overschreden wordt bij het toepassen van alternatieve maatregelen

Bij oppervlaktereiniging zonder R-stoffen, kan daarnaast worden voldaan door aan te tonen dat het gemiddelde VOS gehalte van gebruikte reinigingsmiddelen  (ten behoeve van uitsluitend  de oppervlaktereiniging zoals bedoeld in bijlage VII deel 1 van de Richtlijn Industriële Emissies) maximaal 30 gewichtsprocent is.

Toetsing diffuse emissie

ls de afgasconcentratie bekend is kan het aantal kg diffuse emissie per jaar (F) worden berekend:

F = totale emissie (kg/jaar) - afgasemissie (O1 in kg/jaar)

O1= afgasconcentratie (mg VOS/m³) x afgasdebiet (m³/uur) x emissietijd (uur/jaar) x 10^-6 (kg/mg)

Let op: als de afgasconcentratie niet in mg VOS/m³ bekend is, maar in mg C/m³ dan moet de afgasconcentratie in mg VOS/m³ nog gedeeld worden door de C-factor (C/VOS).

De grenswaarde voor diffuse emissie wordt uitgedrukt als percentage van de VOS-input. Zie voor de percentages de tabel. Men voldoet op dit punt als de diffuse emissie (F), gedeeld door de VOS-input, niet groter is dan deze grenswaarde in %. Naast de afgasconcentratie zal ook het debiet en de emissietijd onderbouwd moeten worden op basis van bijvoorbeeld registraties.

Bepaling diffuse emissies

Afgasmetingen en bepalingen van de hoeveelheid afgevangen VOS in afgas (O5) zijn momentopnamen waarin storingen e.d. vaak niet voldoende beoordeeld kunnen worden. De berekening van de diffuse emissie op basis van afgasconcentraties kan daarom onnauwkeurig zijn. (Branche) onderzoek naar diffuse emissies kan betere kentallen geven om de omvang van de diffuse emissie te bepalen.

Het aantal kg vaste stof moet bepaald zijn door het vaste-stofgehalte (zie hieronder) van alle producten per activiteit te vermenigvuldigen met de verbruikshoeveelheden van deze producten over het boekhoudjaar (dit is de hoeveelheid product ingekocht + voorraadverschil - niet gebruikt zoals ongeopend doorverkocht, retour leverancier of buiten de inrichting/activiteit gebruikt). Poedercoatings e.d. die VOS-houdende producten vervangen, mogen meegerekend worden.
Bij de hoeveelheid vaste stof gaat het dus telkens om de hoeveelheid die in het jaar waarop de boekhouding betrekking heeft, in een activiteit is ingezet. Er bestaat geen vast referentiejaar. Het vaste-stofgehalte is vaak door de leverancier opgegeven of kan soms worden afgeleid van andere productinformatie:

vaste-stofgehalte (%) = 100% - gehalte VOS (%) - gehalte water (%)

Bij een productverbruik in liters moet het gehalte in gram/liter worden bepaald. Als de hoeveelheid vaste stof niet berekend kan worden, moet het bedrijf via de leverancier duidelijkheid krijgen, of metingen aan de gehalten laten doen, anders kan de vastestofregeling niet toegepast worden.

Indien voor bepaalde producten geen VOS gehalten opgegeven zijn en niet uit informatie van leveranciers te achterhalen zijn, kunnen de volgende worst-case-gehalten (massaprocenten) gebruikt worden: inkt 20%, coating 65%, lak 70%, lijm 90% en reinigers/verdunners 100%

De totale emissie is een belangrijk gegeven voor alle vervolgberekeningen. Deze emissie, uitgedrukt in kg VOS per jaar, is in principe gelijk aan (art. 2.14 lid 3 Activiteitenregeling):

het aantal kg VOS geëmitteerd via het afgaskanaal (O1) + het aantal kg VOS diffuus (niet via het afgaskanaal) geëmitteerd (F).

Volgens artikel 2.14 lid 4 van de regeling, kan de diffuse emissie bepaald worden door:

het aantal kg VOS ingezet (I1) - het aantal kg VOS geëmitteerd via het afgaskanaal (O1) - het aantal kg VOS verwijderd uit afgassen (O5) - het aantal kg VOS in afgevoerd afval (O6) - het aantal kg VOS in
het product (O7) - het aantal kg VOS hergebruikt buiten de activiteit (O8).

Opgemerkt wordt dat in de regeling ook een andere methode wordt genoemd.

Door de twee voorgaande formules samen te voegen betekent dit dat de totale emissie bepaald kan worden door:

O1 + F =
O1 + I1 - O1- O5 - O6 - O7 - O8 =
I1 - O5 - O6 - O7 - O8

Ook is het op basis van artikel2.14 lid 4 van de regeling mogelijk dat het bevoegd gezag een gelijkwaardige methode voor het bepalen van de diffuse emissie accepteert.

Verbruik, activiteiten en boekhouding

Alleen activiteiten die de drempelwaarde, uitgedrukt  in kg VOS-verbruik per jaar, halen, vallen onder afdeling 2.11 van het Activiteitenbesluit. Zodra een activiteit met oplosmiddelen onder deze afdeling valt is voor die activiteit een boekhouding verplicht (art. 2.32 besluit). Er moet dan onder andere inzicht geven worden in het VOS- verbruik (art. 2.13 regeling). Als meerdere activiteiten onder afdeling 2.11 vallen dan moet de boekhouding per activiteit inzicht geven in het VOS-verbruik.

Alle activiteiten met oplosmiddelen binnen de inrichting worden in principe samen als één oplosmiddeleninstallatie beschouwd  (per inrichting is er maar 1 installatie).

De boekhouding moet betrekking hebben op een periode van 12 aaneengesloten maanden, dit hoeft geen kalenderjaar te zijn (art. 2.13 regeling). Binnen 13 weken na deze periode moet de boekhouding zijn opgesteld.

Formule verbruik

Artikel 2.14 lid 1 van het besluit definieert verbruik als input verminderd met hergebruik.

De Activiteitenregeling definieert input als VOS ingezet (I1) vermeerderd met VOS hergebruikt binnen de activiteit (I2). Dus input = I1+I2.

Naast intern hergebruik definieert de regeling VOS hergebruikt buiten de activiteit, O8. Bij O8 hoort niet VOS die als onderdeel (O7) of als redsidu (O3) in het product achterblijft, dit wodt meegeteld bij I1. Hergebruik is dus I2+O8.

Worden de definities van verbruik, input en hergebruik gecombineerd dan geldt: verbruik = I1+I2 (input) - (I2 + O8) (hergebruik) = I1-O8.

De regeling stelt dan ook in het kort dat verbruik gelijk is aan I1-O8.