Is het een zeer zorgwekkende stof (ZZS)?

Een stof is een zeer zorgwekkende stof (ZZS) als deze voldoet aan de criteria voor ZZS. RIVM houdt een lijst bij van welke stoffen aan deze criteria voldoen.

Criteria voor ZZS

De criteria uit artikel 57 van de REACH-verordening bepalen of een stof een zeer zorgwekkende stof (ZZS) is. Dit volgt uit de definitie van ZZS in artikel 2.3b van het Activiteitenbesluit. REACH staat voor restrictie, registratie, evaluatie en autorisatie van chemische stoffen.

De selectiecriteria voor ZZS zoals vastgelegd in artikel 57 van de REACH-verordening zijn:

• CMR-stoffen: kankerverwekkend (de C van carcinogeen), mutageen (de M) en giftig voor de voortplanting (de R van reprotoxisch)
• PBT-stoffen: persistent, bioaccumulerend en toxisch ofwel giftig
• vPvB: zeer persistent en zeer bioaccumulerend
• stoffen van soortgelijke zorg (zoals hormoonverstorende stoffen)

Een toelichting op deze selectiecriteria staat op de pagina Risico's van stoffen: Identificatie zeer zorgwekkende stoffen van het RIVM.

Hulpmiddel bij bepalen ZZS

Een hulpmiddel bij de identificatie van ZZS is de door het RIVM onderhouden database en lijst van ZZS stoffen. Dit hulpmiddel kan worden geraadpleegd om na te gaan of een stof een ZZS is.

RIVM werkt de lijst twee maal per jaar bij op basis van wijzigingen uit de op deze webpagina genoemde wetgeving en verdragen. Het kan dus voorkomen dat een stof wel voldoet aan de ZZS criteria, maar nog niet op de ZZS lijst staat. De criteria bepalen of een stof ZZS is en dus aan de verplichtingen voor ZZS moet voldoen. Zie hiervoor de website van RIVM.

Zelfclassificatie en ZZS

Ook uit zelfclassificatie kan volgen dat een stof voldoet aan de criteria van ZZS. De vergunningverlener neemt deze informatie mee in zijn beoordeling van de vergunningaanvraag.

Indeling in stofcategorie en stofklasse

Een ZZS kan ingedeeld zijn in een stofcategorie en stofklasse. Vaak zal dit de stofcategorie ZZS zijn. Deze indeling is alleen van belang om te bepalen welke emissie-eis geldt.

De stofcategorie ZZS onderscheidt drie stofklassen. Deze klassen hebben alle drie andere grenzen die voor deze stofklasse gelden. Het gaat om de grensmassastroom en de bijbehorende vrijstellingsgrens, deze zijn te vinden in de tabellen 2.5 en 2.6 uit het Activiteitenbesluit. Met oog hierop is het belangrijk te weten in welke stofklasse een stof valt.

De stofcategorie ZZS bestaat uit de volgende stofklassen:

• ERS, extreem risicovolle stoffen
• MVP 1, minimalisatie-verplichte vaste stoffen en
• MVP 2 minimalisatieverplichte gas- of dampvormige stoffen

Bijlage 12 van de Activiteitenregeling geeft de indeling in stofcategorieën en stofklassen.

Stof niet genoemd in bijlage 12 Activiteitenregeling

Bijlage 12 van de Activiteitenregeling geeft een lijst van stoffen die in categorieën zijn ingedeeld. Hierin staan ook de stoffen die vallen in de categorie ZZS. Deze lijst bepaalt alleen welke emissie-eis bij een stof hoort.

Als een stof niet op de lijst bij de Activiteitenregeling voorkomt, dan kan deze stof nog steeds een ZZS stof zijn op basis van de criteria. Het is de verplichting van het bedrijf om dit na te trekken. Ook is het bedrijf op basis van artikel 1.15 van het Activiteitenbesluit verplicht om de juiste informatie aan te leveren aan het bevoegd gezag. Het is de taak van het bevoegd gezag om de aangeleverde informatie te toetsen.

Het RIVM onderhoudt een hulpmiddel voor de identificatie van ZZS. Zie hiervoor het kader bovenaan deze pagina.

Stof voldoet aan criteria van ZZS maar is niet ingedeeld in de stofcategorie ZZS in bijlage 12 Activiteitenregeling

Een stof kan volgens de criteria een ZZS zijn, maar in bijlage 12 nog in een andere stofcategorie en klasse zijn ingedeeld dan de stofcategorie ZZS. In dat geval geldt artikel 2.4 van het Activiteitenbesluit wel voor deze stof. De criteria bepalen namelijk of het een ZZS is. Dit volgt uit artikel 2.3b van het Activiteitenbesluit.

Wel blijven voor deze stof de emissiegrenswaarde en grensmassastroom gelden zoals deze in bijlage 12 van de Activiteitenregeling staat aangegeven. Want de emissie-eisen en klasse indeling uit artikel 2.5 van het Activiteitenbesluit is gekoppeld aan de indeling in bijlage 12 van de Activiteitenregeling. Het bevoegd gezag kan wel bij maatwerk een strengere emissie-eis opleggen als dit nodig is om de kwaliteit van de leefomgeving te borgen.

Achtergrondinformatie: wat zijn zeer zorgwekkende stoffen?

Een stof valt onder de noemer ZZS als deze voldoet aan artikel 57 van de Europese verordening REACH. REACH staat voor registratie, evaluatie en autorisatie van chemische stoffen. Dit volgt uit artikel 2.3b van het Activiteitenbesluit. Om te bepalen of een stof voldoet aan artikel 57 van REACH zijn in artikel 1.3c van de Activiteitenregeling de relevante bijlagen van verordening en verdragen opgenomen. In bijlage 12 van de Activiteitenregeling (art 1.3b v/d Activiteitenregeling) staat een lijst met stoffen die onder de categorie ZZS vallen.

De selectiecriteria ZZS zoals vastgelegd in artikel 57 van Europese REACH-verordening zijn:

• kankerverwekkend (C)
• mutageen (M)
• giftig voor de voortplanting (R)
• persistent, bioaccumulerend en giftig (PBT)
• zeer persistent en zeer bioaccumulerend (vPvB)
• of van soortgelijke zorg (zoals hormoonverstorende stoffen)

De criteria voor het identificeren van ZZS sluiten zoveel mogelijk aan bij bestaande internationale regelingen en verdragen. In artikel 1.3c van de Activiteitenregeling is hiervoor de volgende Europese wetgeving en verdragen aangewezen (zie ook vraag en antwoord: hoe vind ik de laatste geconsolideerde versie):

• stoffen in de EU-CLP Verordening EG1272/2008 geclassificeerd als C, M, en/of R categorie 1A of 1B. CLP-Verordening: de Verordening over de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels.
• stoffen op de kandidaatslijst voor REACH Annex XIV. REACH: verordening over de registratie en beoordeling van en de autorisatie en beperkingen voor chemische stoffen.
• gelijkwaardige zorgstoffen in de POP Verordening EG 850/2004. POP: Verordening voor persistente organische verontreinigende stoffen.
• prioritair gevaarlijke stoffen onder de Kaderrichtlijn Water 2000/60/EG.
• stoffen op de OSPAR lijst voor prioritaire actie. OSPAR-verdrag (op 22 september 1992 te Parijs tot stand gekomen Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu in het noodoos-telijk deel van de Atlantische Oceaan (Trb. 1993, 16)): het Verdrag voor de bescherming van het mariene milieu in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan.

Een toelichting op deze selectiecriteria is te vinden op de website risico's van stoffen van het RIVM. Hier is ook een ZZS lijst te vinden welke het RIVM tweemaal per jaar bijwerkt.